Σολωμός - Καβάφης - Ελύτης

Στο προηγούμενο post, αναφέρθηκα στη συνέντευξη που έδωσε ο Ντίνος Χριστιανόπουλος στο Schooligans. Σε ένα σημείο, αναφέρει:

Ο Σολωμός είναι λίγο μεγαλύτερος απ' τον Καβάφη αλλά λίγο κατώτερος σε απόδοση. Ο Σολωμός ήταν ιταλομαθής, δεν ήξερε καλά-καλά τα ελληνικά και καθώς ήταν τελειομανής δεν ολοκλήρωσε τίποτα. Όλα του τα ποιήματα είναι μισά -σχεδόν ερείπια- και μερικά έχουν και πολλές αδυναμίες.

Ενώ του Καβάφη δεν έχουν;

Τίποτα! Όσο κι αν ψάξεις, δεν θα βρεις. Αλλά ο Σολωμός δεν παύει να είναι καλύτερος απ' τον Καβάφη έστω και μ' αυτόν τον αποσπασματικό χαρακτήρα. Εγώ έχω βγάλει ολόκληρο βιβλίο για τον Σολωμό, όπου εκεί λέω ότι το καλύτερο ελληνικό ποίημα είναι οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», κι ας είναι ένα μάτσο ερείπια.

Μετά απ' αυτούς τους δύο ποιητές;

Δεν υπάρχει κανείς!

Ο Σεφέρης κι ο Ελύτης;

Αυτοί απλώς βούτηξαν το Νόμπελ. Αυτό είναι απλώς θέμα καπατσοσύνης, δεν είναι θέμα ποιότητας και αξίας. Ήδη πέφτουν και σιγά-σιγά θα πέσουν ακόμα περισσότερo.

Αυτά τα λόγια μου θύμισαν την ομιλία που είχε δώσει ο Ελύτης όταν αποδέχτηκε το Νόμπελ το 1979:

The sphere formed by this poetry shows, one could say, two poles: at one of these poles is Dionysios Solomos, who, before Mallarmé appeared in European literature, managed to formulate, with the greatest rigor and coherency, the concept of pure poetry: to submit sentiment to intelligence, ennoble expression, mobilize all the possibilities of the linguistic instrument by orienting oneself to the miracle. At the other pole is Cavafy, who like T. S. Eliot reaches, by eliminating all form of turgidity, the extreme limit of concision and the most rigorously exact expression.

Μια κορυφή ο Καβάφης. Λιτός, απέριττος. Όλες οι λέξεις που χρειάζονται, μόνο οι λέξεις που χρειάζονται.

"και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά"



"Έτσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ
στην κώχη τούτη την μικρή, σ’ όλην την γη την χάλασες."

Ή μήπως να θυμηθώ τους Νέους της Σιδώνος (400 μ.X.); Ο Μανώλης ο Αναγνωστάκης τα λέει καλύτερα από ό,τι θα μπορούσα εγώ να τα πω.

Από την άλλη ο Σολωμός. "Ο ποιητής που αγόραζε λέξεις". Τι να πει ο φτωχός Ανδρέας για τον Σολωμό; Τα λόγια του τα λένε όλα:

"Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι"

"Τα σπλάχνα μου κι' η θάλασσα ποτέ δεν ησυχάζουν"

"Πέλαγο μέγα πολεμά, βαρεί το καλυβάκι"

"Πάντ' ανοιχτά, πάντ' άγρυπνα, τα μάτια της ψυχής μου"



Πώς το λέει σε μια στιγμή ο Ελύτης;

Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί
όπου και να θολώνει ο νους σας
μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό
και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.
Η λαλιά που δεν ξέρει από ψέμα
θ' αναπαύσει το πρόσωπο του μαρτυρίου
με το λίγο βάμμα του γλαυκού στα χείλη

Και ο Ελύτης; Δεν είναι μεγάλος ποιητής ο Ελύτης;



"Κείνοι που επράξαν το κακό --- τους πήρε μαύρο σύγνεφο
Ζωή δεν είχαν πίσω τους μ' έλατα και με κρύα νερά
Μ' αρνί, κρασί και τουφεκιά, βέργα και κληματόσταυρο
Παππού δεν είχαν από δρυ κι απ' οργισμένον άνεμο
Στο καραούλι δεκαοχτώ μερόνυχτα
με πικραμένα μάτια·
Τους πήρε μαύρο σύγνεφο --- δεν είχαν πίσω τους αυτοί
Θειό μπουρλοτιέρη, πατέρα γεμιτζή
Μάνα που να 'χει σφάξει με τα χέρια της
Ή μάνα μάνας που με το βυζί γυμνό
Χορεύοντας να 'χει δοθεί στη λευτεριά του Χάρου!"

"Ιδού εγώ λοιπόν
ο πλασμένος για τις μικρές Κόρες και τα νησιά του Αιγαίου·
ο εραστής του σκιρτήματος των ζαρκαδιών
και μύστης των φύλλων της ελιάς
ο ηλιοπότης και ο ακριδοκτόνος."

"Χειμώνα ελάχιστε"

"Σκηνή τέταρτη: Αρχονταρίκι μεγάλης Μονής. Μακρόστενο τραπέζι και στην κορυφή του ο Ηγούμενος. Ιδρωμένοι μπαινοβγαίνουνε οι καλόγεροι φέρνοντας τα μαντάτα: ένα πλήθος έχει ξεχυθεί στους δρόμους, βάζει φωτιές, καταστρέφει τα πάντα."

"Εάν αποσυνδέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις."


Εσείς τι λέτε; Δεν είναι μεγάλος;