Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 2010

Μην τα παίρνετε όλα προσωπικά!


Ως ελεγκτής γιατρός σε ασφαλιστικό ταμείο κάθε μέρα έρχομαι καθημερινά σε επαφή με δεκάδες ασφαλισμένων. Μου έχει κάνει βαθιά εντύπωση ο παραλογισμός που δείχνουν πολλοί σε ζητήματα που έχουν σχέση με τους θεσμούς. Όχι μόνο πολλοί δεν έχουν καμία σχέση με ένα κράτος θεσμών, αν και υποτίθεται πως το υπηρετούν ή το υπηρετούσαν για δεκαετίες μέσα από την εργασία τους, αλλά μετατρέπουν ζητήματα θεσμών σε προσωπικά ζητήματα.

Θα σας πω ένα απλό παράδειγμα. Πηγαίνεις το βιβλιάριό σου στον ελεγκτή του ταμείου σου για έλεγχο, για να πάρεις χρήματα (με τη μια μορφή ή την άλλη) που θα πάνε στις εξετάσεις, τα φάρμακα ή τις ιατρικές πράξεις που θα κάνεις. Δεν έχεις όμως τα απαραίτητα δικαιολογητικά, επειδή τα ξέχασες, επειδή έδειξες αδιαφορία, επειδή δεν πρόλαβες, ή επειδή είσαι απατεώνας και θες να πάρεις λεφτά από το ταμείο παρανόμως. Ο ελεγκτής, κάνοντας τη δουλειά του, στο λέει και δεν υπογράφει για να πάρεις τα λεφτά, μέχρι να φέρεις όλα αυτά που χρειάζονται και να διαπιστώσει ότι όλα είναι εντάξει.

Έχω βρεθεί αμέτρητες φορές στη θέση του ελεγκτή που σου λέει αυτό ακριβώς το πράγμα. Και έχω δει τις αντιδράσεις αναρίθμητων συμπολιτών μας. Ορισμένοι, λίγοι, προς τιμήν τους, θα πουν αμέσως "να γίνει αυτό που λέει ο νόμος", σε ευχαριστούν και πηγαίνουν να διορθώσουν το πρόβλημα. Πολλοί απλά φεύγουν. Αλλά πολλοί κάνουν ένα ζήτημα νόμων, υπόθεση προσωπική. "Δεν μπορείς να μου κάνεις μια χάρη;" σε ρωτάνε, λες και δουλεύεις στο μαγαζί του πατέρα σου. Λες και εσύ έχεις καμία εξουσία να πάρεις αποφάσεις για τα λεφτά του ταμείου παρακάμπτοντας τους κανονισμούς του ταμείου.

"Γιατί μου το κάνεις αυτό;" ή "Γιατί με παιδεύεις;" Λες και θέλει ο ελεγκτής να ταλαιπωρείται ο κόσμος. Όταν εσύ δε φέρνεις αυτό που ξέρεις (ή πρέπει να ξέρεις) πως πρέπει να έχεις μαζί σου, από πού και ως που σου φταίει ο ελεγκτής; Όταν ο θεράποντας γιατρός σου δεν έχει φτιάξει τα δικαιολογητικά σου όπως πρέπει, γιατί σου φταίει ο ελεγκτής γιατρός που το διαπιστώνει;

Υπάρχουν και κάποιοι που σε βρίζουν επειδή κάνεις καλά τη δουλειά σου. Άνθρωποι που δεν ενδιαφέρονται για το πώς δίνονται τα χρήματα του ταμείου τους. Άνθρωποι που δε σέβονται την ιδιότητά σου. Άνθρωποι που δεν έχουν καμία αγωγή και που μπορούν να φτάσουν στα άκρα για να μην ξεβολευτούν. Και κάτι τέτοιοι άνθρωποι μπορούν να χαλάσουν τη διάθεση εκείνων που δουλειά τους είναι να προστατεύουν τους αδύνατους εφαρμόζοντας τους νόμους, προσέχοντας να πηγαίνουν τα λεφτά του ταμείου εκεί που πρέπει και να εξυπηρετούν τους ασφαλισμένους με τον τρόπο που ορίζει το ταμείο τους.

Μπορείς να αισθάνεσαι στενοχωρημένος για την ταλαιπωρία που υφίστασαι. Αλλά δεν έχει καμία λογική να μετατρέπεις τη δική σου στενοχώρια σε κατηγορία απέναντι στον ελεγκτή. Στην Ελλάδα, μπερδεύουμε το συναίσθημα με τη λογική. Χωρίς να σκεφτόμαστε κριτικά, αφήνουμε τα συναισθήματά μας να καθορίζουν τις αντιδράσεις μας. Και όταν αφήνουμε το συναίσθημα μόνο του είναι τυφλό, γιατί η λογική δρα ως φως που επιτρέπει στον άνθρωπο να λειτουργήσει σωστά στη ζωή του.

Ποιο είναι το λογικό; Να αναγνωρίσεις ότι το ταμείο σου δίνει απίστευτα ποσά κάθε χρόνο για να έχουν πολλοί άνθρωποι περίθαλψη, για να διευκολυνθούν οικονομικά στο ζήτημα της υγείας τους. Να συνειδητοποιήσεις ότι η γραφειοκρατία (που δεν είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει χαρτιά και επαφή με τον πολίτη) είναι αναγκαία για να μην κατασπαταληθούν τα λεφτά του ταμείου σου, που είναι περιορισμένα, ώστε να μπορούν οι ασφαλισμένοι να τα χρησιμοποιήσουν όταν τα έχουν πραγματικά ανάγκη. Και να παραδεχτείς ότι δε φταίει ο ελεγκτής αν τα δικά σου χαρτιά έχουν κάποιο πρόβλημα.

Και πάνω από όλα, να αποδεχτείς πως οι θεσμοί είναι απρόσωποι. Αυτά που ισχύουν για σένα, ισχύουν και για όλους τους άλλους. Ανεξαρτήτως θέσης, ηλικίας, φύλου, προσωπικών προβλημάτων, οικονομικής κατάστασης ή άλλων παραγόντων. Ανεξαρτήτως της θέλησης του ελεγκτή γιατρού. Ανεξαρτήτως των επιθυμιών σου.

Δυστυχώς στη χώρα μας δεν έχουμε παράδοση θεσμών. Οι πολιτικές ανωμαλίες που κυριάρχησαν για μια μεγάλη περίοδο στον τόπο μας, η απουσία μας από κορυφαίες πνευματικές διεργασίες του πολιτισμένου κόσμου (Αναγέννηση, Μεταρρύθμιση, Διαφωτισμός), όλα αυτά συνέβαλαν στο να μην ξέρουμε πώς να διαχειριστούμε τη ζωή στον σύγχρονο κόσμο. Πρέπει, επιτέλους, να φωτίσουμε το συναίσθημα με τη λογική. Να αφήσουμε τη λογική να καθορίζει τη συμπεριφορά μας. Να συνηθίσουμε να λειτουργούμε στο επίπεδο των θεσμών. Γιατί έτσι μόνο η ζωή μας μπορεί να γίνει καλύτερη.

Πέμπτη 23 Σεπτεμβρίου 2010

Ο εγκέφαλος και το... συκώτι!


Η σύγχρονη επιστήμη έχει ρίξει αρκετό φως στη λειτουργία του εγκεφάλου. Ένα σωρό λειτουργίες που παλιά αποδίδονταν σε μεταφυσικές οντότητες, τώρα γνωρίζουμε με ακρίβεια ότι ξεκινούν από τον ανθρώπινο εγκέφαλο, ο οποίος αντιμετωπίζεται ως ένα όργανο του ανθρωπίνου σώματος και όχι ως ένα μεταφυσικό μαύρο κουτί.

Τι πάει να πει ότι ο εγκέφαλος είναι ένα όργανο του ανθρωπίνου σώματος; Ότι λειτουργεί φυσικά, όπως και τα άλλα όργανα και ότι υπόκειται στις ίδιες διαδικασίες φθοράς και δυσλειτουργίας που υπόκεινται και τα άλλα όργανα. Όπως δηλαδή μπορεί να προσβληθεί από μια νόσο το συκώτι μας, και δε μας πιάνει κανένα μεταφυσικό δέος για τις νόσους του συκωτιού, έτσι ακριβώς μπορεί να προσβληθεί από μια νόσο και ο εγκέφαλός μας και δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις νόσους του εγκεφάλου σαν κάτι διαφορετικό.

Όταν κάποιος έχει ένα πρόβλημα με το συκώτι του ή με τα νεφρά του, δε λέμε πως έχει προσωπική ευθύνη για το πρόβλημά του (εκτός και αν οφείλεται σε... καταχρήσεις ουσιών). Ούτε πιστεύουμε πως η θέλησή του αρκεί για να θεραπευτεί, αλλά κάνουμε όλα αυτά που η σύγχρονη ιατρική προτείνει για να αντιμετωπίσουμε τη νόσο. Έτσι ακριβώς θα έπρεπε να συμπεριφερόμαστε και με τα προβλήματα του εγκεφάλου. Πρέπει δηλαδή να αφομοιώσουμε τη σύγχρονη γνώση ότι ο εγκέφαλος διέπεται από φυσικούς νόμους και να πάψουμε να στιγματίζουμε ανθρώπους που πάσχουν από κάποια νόσο που επηρεάζει τον εγκέφαλο.



Δε θα επεκταθώ στις πολύ σημαντικές φιλοσοφικές προεκτάσεις που έχουν αυτά που μόλις έγραψα. Άλλωστε αυτό το blog δεν έχει φιλοσοφικό χαρακτήρα. Αλλά θα τονίσω την πρακτική σημασία της σύγχρονης γνώσης για τη ζωή μας και για τις σχέσεις μας με τους συνανθρώπους μας, τους δικούς μας ανθρώπους και τον ίδιο μας τον εαυτό.

Όπως ακριβώς δε φταίει ο νεφροπαθής που η λειτουργία του νεφρού του έχει επηρεαστεί από τη νόσο του, έτσι δε φταίει και η γυναίκα με σχιζοφρένεια, ο παππούς με κατάθλιψη ή το παιδί με ψυχογενή ανορεξία που η συμπεριφορά του, δηλαδή η λειτουργία του εγκεφάλου του, έχει επηρεαστεί από τη νόσο του.

Και όπως ακριβώς παλεύουμε με τις κατακτήσεις της σύγχρονης ιατρικής να πολεμήσουμε τη νόσο στους νεφρούς ή στο συκώτι, έτσι πρέπει να χρησιμοποιούμε τις γνώσεις τις εποχής μας για να πολεμήσουμε τις νόσους του εγκεφάλου. Μπορεί τα όπλα μας να μην είναι θαυματουργά, αλλά είναι σίγουρα πολύ αποτελεσματικότερα από τις προ-νεωτερικές μεθόδους αντίδρασης απέναντι στις δυσλειτουργίες του εγκεφάλου.

Δευτέρα 24 Μαΐου 2010

Για τη λήψη αποφάσεων χρειάζεται ψυχραιμία και όχι πανικός, ορθός λόγος και όχι φόβος


Διάβαζα αποσπάσματα από μια συνέντευξη του ομότιμου καθηγητή Παιδιατρικής κ. Κωνσταντόπουλου. Έλεγε πως λόγω του πανικού που δημιουργήθηκε για το εμβόλιο της νέας γρίπης, πολλοί γονείς δεν εμβολίασαν τα παιδιά τους και για τα άλλες ασθένειες. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού αρρώστων παιδιών από αυτά τα νοσήματα.

Αυτές τις μέρες διαγράφηκε από τον κατάλογο των γιατρών του γενικού ιατρικού συμβουλίου της Μεγάλης Βρετανίας ο Andrew Wakefield, ο γιατρός που το 1998 συνέδεσε το τριπλό εμβόλιο της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς με τον αυτισμό. Όπως αποδείχτηκε, η σύνδεση αυτή ήταν αβάσιμη και ο τρόπος με τον οποίο ο γαστρεντερολόγος αυτός διεξήγαγε την έρευνά του δεν ήταν σωστός.

Παρόλα αυτά η ζημιά είχε γίνει. Δημιουργήθηκε πανικός σε παγκόσμιο επίπεδο, το ποσοστό των εμβολιασμών έπεσε, και ο αριθμός των ατόμων που νόσησαν από αυτές τις ασθένειες και που ταλαιπωρήθηκε από τις επιπλοκές των ασθενειών αυξήθηκε. Ενδεικτικά, για τη Μεγάλη Βρετανία, παραθέτω τον παρακάτω πίνακα που δημοσιεύει το BBC:



Οι φήμες και οι εικασίες, ανεξάρτητα από τις προθέσεις αυτών που τις παράγουν και τις αναπαράγουν, μπορούν να έχουν βαθιά αρνητικές συνέπειες. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι σημαντικό να έχει το κοινό εμπιστοσύνη στους ειδικούς για ένα συγκεκριμένο θέμα. Μπορεί ο πανικός να πουλάει, μπορεί η αμφιβολία να ριζώνει εύκολα στις καρδιές των ανθρώπων, αλλά για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της ζωής μόνο ο ορθός λόγος μπορεί να μας βοηθήσει.

Πέμπτη 13 Μαΐου 2010

Boys will be boys...


Ολοκληρώθηκε σήμερα το Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φετινή πρωταθλήτρια αναδείχτηκε η Φαρμακευτική, μια ομάδα αρκετά δυνατή αλλά και αρκετά επιθετική. Από ό,τι φαίνεται όμως, η επιθετικότητα απέδωσε, παρά τους μικροτραυματισμούς.

Σε γενικές γραμμές το φετινό πρωτάθλημα ήταν αρκετά καλό. Δόθηκε η δυνατότητα σε πάρα πολλούς φοιτητές να περάσουν καλά και να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους στο ποδόσφαιρο. Ο καιρός ήταν καλός. Το γήπεδο άνετο. Ένα ευχάριστο διάλειμμα από τους ρυθμούς της υπόλοιπης Αθήνας.

Η Ιατρική τα πήγε αρκετά καλά, αν και αποκλείστηκε λίγο πριν το τέλος. Δεν πειράζει όμως. Το ότι ήταν πρώτη στον όμιλό της ήταν πολύ σημαντικό. (Για να λέμε την αλήθεια, με πείραξε λίγο που αποκλείστηκε η Ιατρική. Θα την προτιμούσα Πρωταθλήτρια φέτος! Έθεσε όμως αρκετά ψηλά τον πήχη για του χρόνου!)

Το πάθος άφθονο, ακόμα και στους αγώνες που κύλησαν ήρεμα. Όσο να είναι, το ποδόσφαιρο ανεβάζει την αδρεναλίνη με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Οι ποδοσφαιριστές όλων (ή σχεδόν όλων) των ομάδων έβαλαν τα δυνατά τους και πολλές φορές υπερέβαλαν εαυτούς, με αποτέλεσμα μερικοί να τραυματιστούν και να τραυματίσουν άλλους, να απογοητευθούν και να ικανοποιηθούν, να ζητωκραυγάσουν και να λυπηθούν.

Μπορεί να μη μου αρέσουν τα ομαδικά αθλήματα και να προτιμώ τα ατομικά σπορ, αλλά μετείχα στις αγωνίες και τις χαρές των παικτών. Συγχαρητήρια λοιπόν σε όλους!

Υστερόγραφο: Είναι πολύ σημαντικό που το Πανεπιστήμιο Αθηνών προσφέρει, μέσα από το Πανεπιστημιακό Γυμναστήριο, στους φοιτητές τη δυνατότητα να αθληθούν και να διαγωνιστούν σε διάφορα αθλήματα. Ποδόσφαιρό, πόλο, τέννις, μέχρι και... aikido, πολλές δυνατότητες άθλησης για τους φοιτητές που ενδιαφέρονται.

Όταν ήμουν εγώ στην Ιατρική ούτε που ήξερα πως υπάρχει ομάδα ποδοσφαίρου της Σχολής. Ή πως το Γυμναστήριο παρέχει μέχρι και... κολυμβητήριο για τους φοιτητές! Όσοι φοιτητές λοιπόν ενδιαφέρονται, ας το ψάξουν στα websites των ιδρυμάτων στα οποία φοιτούν. Είμαι σίγουρος πως και άλλα Πανεπιστήμια πέραν του Καποδιστριακού προσφέρουν παρόμοιες δυνατότητες.